Η επιδημία της διπλανής πόρτας: Παιδική Παχυσαρκία

Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε σοβαρά για την Παιδική Παχυσαρκία.

Γίνεται η κοιλίτσα μπόι; Θα μεγαλώσει και θα χάσει το περιττό βάρος ή είναι ένας απλός καθησυχασμός για να ηρεμήσει το μυαλό του γονέα;

Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα, η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά σε υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά ηλικίας 6 με 9 ετών, ανάμεσα σε 21 χώρες, με το συντριπτικό ποσοστό του 48%, ενώ το 9.6% αυτού αντιστοιχεί σε σοβαρά παχύσαρκα. 

Ως αποτέλεσμα η κοιλίτσα δεν γίνεται μπόι, ενώ τα παιδιά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για μυριάδες οξέα και χρόνια ιατρικά προβλήματα που μπορούν να προληφθούν και πολλά από τα οποία σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Επιπλέον, η παιδική παχυσαρκία έχει σοβαρές ψυχοκοινωνικές συνέπειες, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχολογικών προβλημάτων, τα οποία μπορούν να παραμείνουν έως την ενήλικη ζωή και να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα ζωής.

Πολλαπλές έρευνες υποστηρίζουν τη θεωρία ότι τα παχύσαρκα παιδιά μπορεί να υποφέρουν από ορθοπεδικές επιπλοκές, όπως μη φυσιολογική ανάπτυξη των οστών, εκφυλιστικές ασθένειες και πόνο. Είναι, επίσης, πιο πιθανό να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, οδηγώντας σε κατάθλιψη και αυτοκτονικό ιδεασμό, και να εμπλακούν σε κατάχρηση ουσιών είτε ως «λύση» είτε ως «φυγή». Ζητήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία συνδέονται επίσης με μειωμένο προσδόκιμο ζωής.

Τα ευρήματα του Ενημερωτικού Δελτίου που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο τονίζουν τη σημασία της ενεργής αντιμετώπισης αυτού του κινδύνου για την παιδική υγεία. Τα παχύσαρκα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν δυσμενείς σωματικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές συνέπειες που μπορεί να τα συνοδεύουν για μια ζωή. Επιπλέον, συχνά η παιδική παχυσαρκία οδηγεί στη δια βίου παχυσαρκία, τονίζοντας μας τη σημασία της ουσιαστικής παρέμβασης σε πρώιμο στάδιο και σε νεαρή ηλικία.

Παρουσίαση ενημερωτικού δελτίου

Αυτό το ενημερωτικό δελτίο παρουσιάζει τον επιπολασμό της σοβαρής παχυσαρκίας σε παιδιά σχολικής ηλικίας από 21 χώρες που συμμετείχαν στους πρώτους τρεις γύρους έρευνας του Childhood Obesity Surveillance Initiative (Πρωτοβουλία Παρακολούθησης Παιδικής Παχυσαρκίας) (COSI) τις περιόδους 2007-2008, 2009-2010, 2012-2013. Η σοβαρή παχυσαρκία στα παιδιά ορίζεται από τον ΠΟΥ χρησιμοποιώντας τις καμπύλες ανάπτυξης. Οι λεπτομέρειες της ανάλυσης περιγράφονται σε μία peer-reviewed έρευνα (Spinelli et al (1)) που δημοσιεύτηκε στο Obesity Facts.

Τα αποτελέσματα από τα 636.933 παιδιά (323.648 αγόρια και 313.285 κορίτσια) δείχνουν ότι ο επιπολασμός της σοβαρής παχυσαρκίας παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών και ήταν υψηλότερος στη Νότια Ευρώπη. Ο σοβαρός επιπολασμός της παχυσαρκίας κυμάνθηκε από 1,0% (Σουηδία και Μολδαβία) έως 5,5% (Μάλτα). Σε πολλές χώρες, ένα στα τέσσερα παχύσαρκα παιδιά ήταν σοβαρά παχύσαρκα.

Επιπολασμός της σοβαρής παχυσαρκίας με βάση τους ορισμούς του ΠΟΥ μεταξύ αγοριών και κοριτσιών

Ο επιπολασμός της σοβαρής παχυσαρκίας ήταν γενικά υψηλότερος στα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια. Η τάση μεταξύ του 2007 και του 2013, και η ανάλυση με βάση την ηλικία του παιδιού δεν έδειξαν σαφή εικόνα. Η σοβαρή παχυσαρκία ήταν πιο συχνή σε παιδιά με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας.

Περίπου 398.000 παιδιά ηλικίας 6-9 ετών (από τα 13,7 εκατομμύρια στις 21 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν) είναι σοβαρά παχύσαρκα.

Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που επηρεάζεται από τα διατροφικά συστήματα, τα εμπορικά συμφέροντα και τους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες. Έχει μακροχρόνιες συνέπειες για την υγεία και την κοινωνία έως την ενήλικη ζωή. Οι χώρες έχουν καθήκον να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν την παιδική παχυσαρκία προασπίζοντας το δικαίωμα των παιδιών στην υγεία, σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η σοβαρή παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει μεγάλο αριθμό παιδιών στην Ευρώπη. Οι προσεγγίσεις που προτείνονται μπορούν να ομαδοποιηθούν σε 3 κύριες κατηγορίες:

› Οι στρατηγικές πρόληψης πρέπει να είναι ολιστικές και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν προγράμματα όπως πρωτοβουλίες σωματικής δραστηριότητας υπό την καθοδήγηση του σχολείου, ρύθμιση της διαφήμισης ανθυγιεινών τροφίμων στα παιδιά, καθοδήγηση σχετικά με τα μεγέθη μερίδων που είναι κατάλληλες για την ηλικία και στοχοθετημένη εκπαίδευση για τους γονείς, μεταξύ άλλων.

› Οι στρατηγικές θεραπείας πρέπει να προωθούν την πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη χωρίς στιγματισμό των ασθενών.

› Οι στρατηγικές επιτήρησης πρέπει να περιλαμβάνουν την εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης όπως το COSI, με την κατάλληλη διάδοση των αποτελεσμάτων και τη μη στιγματική αναφορά από παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και επίσημα εθνικά συστήματα προαγωγής της υγείας.

Σχετικά με το COSI

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Παρακολούθησης της Παιδικής Παχυσαρκίας του ΠΟΥ (ή COSI) είναι ένα μοναδικό σύστημα που για πάνω από 10 χρόνια έχει μετρήσει τις τάσεις του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας σε παιδιά ηλικίας δημοτικού. Το COSI περιλαμβάνει τυποποιημένες μετρήσεις βάρους και ύψους από περισσότερα από 300.000 παιδιά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ κάθε τρία χρόνια.
Αυτό παρέχει εθνικά αντιπροσωπευτικά δεδομένα στις συμμετέχουσες χώρες, καθώς και ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων σε ολόκληρη την Περιφέρεια για την ανάλυση των καθοριστικών παραγόντων της παιδικής παχυσαρκίας και του υπερβολικού βάρους. Αυτή η ζωτικής σημασίας συνεργασία μεταξύ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και ερευνητικών ιδρυμάτων από ολόκληρη την Ευρώπη παρέχει υψηλής ποιότητας δεδομένα που απαιτούνται για την ενημέρωση των πολιτικών και των πρακτικών ως απάντηση στην πρόκληση του παιδικού υπέρβαρου και της παχυσαρκίας.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το COSI και τις πρόσφατες δημοσιεύσεις, επισκεφθείτε τη διεύθυνση http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/activities/who-european-childhood-obesity-surveillance-initiative-cosi

1, Spinelli A, et al. Prevalence of severe obesity among primary schoolchildren in 21 European countries. Obesity Facts (In Press)

2, Οι ακόλουθες ηλικιακές ομάδες συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση: 6 ετών στο Βέλγιο (Φλάνδρα) (BEL), Μάλτα (MAT) και Σλοβενία (SVN). 7 ετών σε BEL, Βουλγαρία (BUL), Τσεχία (CZH), Ελλάδα (GRE), Ουγγαρία (HUN), Ιρλανδία (IRE), Λετονία (LVA), Λιθουανία (LTU), Δημοκρατία της Μολδαβία (MDA), Πορτογαλία (POR), Ισπανία (SPA), Σουηδία (SWE), Βόρεια Μακεδονία (MKD) και Τουρκία (TUR). 8 ετών στην Αλβανία (ALB), BEL, Ιταλία (ITA), Νορβηγία (NOR), Ρουμανία (ROM), Άγιο Μαρίνο (SMR). 9 ετών σε Βέλγιο (BEL), Ελλάδα (GRE), Ιταλία (ITA) και Άγιο Μαρίνο (SMR).

Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες χρηματοδοτήθηκαν πλήρως ή εν μέρει μέσω επιχορήγησης της ρωσικής κυβέρνησης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Μη Μεταδοτικών Ασθενειών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Πρόλογος – μετάφραση – σύνταξη: Αναστασία Παπαγγελή Φέλιξ
Επιμέλεια: Μαρίνα Καζίλα